شعر مهندسی/ و امور کلی زنان

جایی خواندم که نزار قبانی را به نام شاعر زن می‌شناسند. این «شاعر زن» چیزی شبیه جراح قلب، کارگر ساختمان، محقق سنگ‌شناس، مکانیک ماشین، و ... به گوش می‌رسد. من اگر زن می‌بودم از این‌که یک عده به نام شاعر با استفاده از من به عنوان موضوع سخن‌سرایی امرار معاش می‌کنند/ و پول بنزین و اجاره آپارتمان خود را می‌پردازند، شدیدا عصبانی می‌شدم. اما رفتار زنان با آن‌ها عموما خیلی با مسالمت است. زن‌ها بالقوه(!) نرم‌خوتر از ما هستند و دیگر در طی قرون عادت کرده‌اند که هر کتاب شعری را که باز می‌کنند، با شرح و توصیف شاعرانه اعضاء و جوارح خود روبرو شوند. از بالا به پایین: زلف کمند، ماه‌پیشونی، ابروکمان، چشم‌بادمی، لب‌غنچه‌ای، سینه‌مرمری، کمرباریک ... [ببخشید، کون به زبان شاعرانه چی می‌شه؟]
یکی دیگر از دلایل عدم اعتراض آن‌ها تمایل آنان به زیبا بودن است. نیازی اولیه و شدید که برای ما مردها غیرقابل فهم بوده و غیرقابل فهم باقی خواهد ماند. شاعر در مقابل سؤاستفاده‌ای که از آن‌ها می‌کند، با ستایش و تبلیغ زیبایی آن‌ها، به آن‌ها رشوه می‌دهد و دهان آن‌ها را می‌بندد. [به امید روزی که هر شاعری وقتی قلم برمی‌دارد، پیش از این‌که با خیال راحت قلم را روی کاغذ بسراند، به زنان مغرور و سرافرازی فکر کند که رشوه نمی‌پذیرند و ...].
فهم شاعر از زیبایی زن، با فهم «ما» از همین پدیده متفاوت است. ما برعکس شاعر برای این‌که زیبایی زنی را بفهمیم به چشمان خود اعتماد می‌کنیم. به عبارتی دیگر، ما کلا زیبایی زن را «نمی‌فهمیم»، بلکه صرفا کششی را در خود حس می‌کنیم. زیبایی خواستنی است. این اصل تغییرناپذیری است که ای خدا/ ای فلک یا ای طبیعت آن را به صورت قانونی همیشگی وضع کرده است. زیبایی «خواست» ایجاد می‌کند و خواست برانگیزاننده است و انگیزش باعث حرکت می‌شود. حتی در خلوت خنک یک صبح زود، رز سفید باغچه‌ای، این نیرو را دارد که روح ما را به سوی خود بکشد. [زیبایی زنی که شاعر در مورد او شعر می‌گوید، شاعر را (حداقل) به این حرکت وامی‌دارد که پشت میز خود نشسته و سه خط شعر بنویسد: یک نوع معاشقه/ نوعی زنای محسنه(!)، یا استمناء ادبی. هر طور که مایلید!].
ما نمی‌فهمیم، بلکه خیلی ساده یک نگاه می‌اندازیم، زیبایی را می‌بینیم/ و در معرض حس مغناطیس قرار می‌گیریم:
«او خواستنی است». تمام.
ای دلربا! زین پس ما براده آهنیم‌و تو آهن‌ربا!
بقیه ماجرا دیگر طوری که حتما می‌دانید روندی است متشکل از سلسله اقداماتی که دانشمندان از آن‌ها به عنوان آزمون و خطا یاد می‌کنند!

اما شاعر چطور زیبایی را «می‌فهمد»؟

با تأمل در سخن او درمی‌یابیم که او مثل ما مستقیم، مستقل و بی‌واسطه زیبایی «او» را نفهمیده است، بلکه از طریق واکنش «دیگران» به او به این "درک" رسیده است.

وقتی مردان به تحسین از تو سخن می‌گویند
و زنان به خشم
می‌فهمم
که چه قدر زیبایی!*

او در ابتدا زنی را دیده است که مردان زیادی به تحسین او برخاسته‌اند. [برای جلوگیری از سؤتفاهم باید توجه داشت که این تحسین شبیه «به به سرکار خانم بسیار با استعداد و با هوش هستند» نیست. بلکه بیشتر از نوع «عجب تیکه‌ای!» می‌باشد. توضیح: من به همراه خوانندگان این وبلاگ همین‌جا قسم می‌خوریم که جزو کاربران این‌گونه عبارات شنیع نبوده، و استفاده از آن را توسط برخی از هم‌جنسانمان به شدت محکوم می‌کنیم].
باری. «او» را دیده است که مردان زیادی گرد او حلقه زده‌اند و او را تحسین می‌کنند. زن مورد نظر ظاهرا توانسته است اغلب مشتریان بازار را حول خود جمع کند. و این، طوری که قابل تصور است، خشم رقبای همجنس را برانگیخته است. [همان‌طور که نزد ما مردان تحسین‌کنندگانی هستند که یک چنین زنی را تیکه بنامند، این یک واقعیت است که زن‌هایی هم هستند که می‌شود آن‌ها را «تیکه» نامید. از جمله همین‌هایی که سر/ و بازارگرمی آن‌ها برافروختن آتش رقابت بین خریداران است].
زن‌هایی که من شناخته‌ام و می‌شناسم، اگر کسی به یکی از آن‌ها بگوید «وقتی دیدم مردهای دیگر تو را تحسین می‌کنند و روح هم‌جنسان تو در اثر حسادت به تو مسموم شده است فهمیدم چقدر زیبایی»، در بهترین حالت با خودشان می‌گویند این آقا مثل این‌که کمی تب دارد.

* شناختی از نزار قبانی ندارم. خواندم که شفیعی کدکنی او را بزرگ می‌دارد. در این صورت می‌توان این شعر را به عنوان یک قطعه آیرونیک در هجو شاعرانی خواند که قابلیت درک مستقل فردی از زیبایی را ندارند.