۲۵ مرداد ۱۳۹۰

چطوره اصلا بگیم بریتانیای کبیر؟

«حالا سر جدتون دیگه این قدر نفرمایید دولت انگلیس، ویزای انگلیس، پاسپورت انگلیسی، سفارت انگلیس».

معصومه ناصری: «چندوقت پیش بهرنگ تاجدین یادداشت مفیدی این‌جا در مورد تفاوت بریتانیا و انگلیس گذاشت ... بخوام خلاصه‌اش کنم٬ این میشه: چیزی به نام "دولت انگلیس" وجود خارجی نداره».

بهرنگ تاجدین در نوشته خود ادعا می‌کند که «یک کشوری در دنیا هست به نام "پادشاهی متحده بریتانیای کبیر و ایرلند شمالی" ... یا در فارسی "بریتانیا"»٬ و بعد با ارایه یک سری اطلاعات و شرح تقسیمات کشوری انگستان نتیجه می‌گیرد که «کسی به عنوان وزیر امور خارجه انگلیس وجود نداره٬ باید بنویسم وزیر خارجه بریتانیا٬ ارتش انگلیس و نیروهای نظامی انگلیس هم بی‌معنی است و باید بنویسیم ارتش بریتانیا و نیروهای نظامی بریتانیا و همین‌طور سفارت بریتانیا در تهران سفارت بریتانیا در سوریه و ...».

این که مردمان سرزمینی کشور خود را به چه دلیل چه می‌نامند٬ هیچ الزامی برای شهروندان کشورهای دیگر به وجود نمی‌آورد که به آن کشور چه نامی بدهند.
آلمانی‌ها به کشور خودشان می‌گویند «دویچ‌لاند». انگلیسی‌ها به آلمان می‌گویند «جرمانی».
خود اتریشی‌ها به کشورشان می‌گویند «اوسته‌رایش»٬ انگلیسی‌زبان‌ها این کشور را «آستریا» و عرب‌ها آن را «النمسا» می‌نامند.
کشوری که به فارسی به آن می‌گوییم «مجارستان»٬ به آلمانی «اونگارن» و به انگلیسی «هانگری» خوانده می‌شود. خودشان به خودشان چه می‌گویند؟ چیزی شبیه به «مایروسگ».
در مورد «ایران» و «پرشیا» (به آلمانی پرزین) نیز تا سال ۱۳۱۴ همین‌طور بوده است [در این سال جامعه‌ملل به درخواست رضاشاه «ایران» را جانشین «پرشیا» کرد]. یعنی خودمان به خودمان می‌گفتیم ایران٬ دیگران به ما می‌گفتند پرشیا.

کسی که می‌گوید چیزی به نام دولت انگلیس٬ وزیر امور خارجه انگلیس٬ ویزای انگلیس و ... «وجود خارجی ندارد»٬ واقعیت را جعل می‌کند. در وب آلمانی اسامی بریتانیا و انگلستان هردو معمول هستند.
در زبان آلمانی عبارتهای ویزای انگلیس٬ نظام حقوقی انگلیس٬ نظام دولتی انگلیس٬ دولت انگلیس (در روزنامه معتبر آلمانی فرانکفورترآلگماینه)٬ ٬ قانون اساسی انگلیس٬ نیروی نظامی انگلیس ... رواج دارد. [عنوان یکی از مقالات کارل مارکس این است: «دولت انگلیس و ایرلندی‌های محبوس»]. و من فکر نمی‌کنم آلمانی‌ها کمتر از بهرنگ تاجدین از تقسیمات کشوری‌لشگری انگستان مطلع باشند.
مفاهیم بالا به ترتیب:
Englisches Visum, Englisches Rechtssystem, Englisches Regierungssystem, Englische Regierung, Englische Verfassung, Englische Streitkräfte

انگلیس و انگستان وجود خارجی دارند. بریتانیا نامی است که انگلیسی‌ها کشور خود را به آن می‌نامند. آیا طبق اسناد رسمی ایران نام این کشور به فارسی چیست؟ آیا ما که ایرانی هستیم نیز باید مانند صادق‌جان صبا٬ فرن‌جان٬ آرش‌جان٬ پونه‌جان قدوسی و ... از لفظ «بریتانیا» استفاده کنیم؟
یا بگوییم انگستان؟
این را باید از یک جای رسمی پرسید. به نظر من انگستان باید درست باشد. سند و مدرک محکمی ندارم٬ اما پیش خودم می‌گویم کلمه «سارا» در تابلوی مغازه «لبنیانی سارا»٬ محتملا اسم دختر اکبرآقای معروف لبنیاتی سرکوچه است. اما بعید به نظر می‌رسد این هم انتخاب اکبرآقا باشد.


پ.ن.۱:
در گوگل این عکس را هم از «سفارت بریتانیا» پیدا کردم. اما به نظر عکس بالا جدیدتر است.

پ.ن.۲:
ایمیل بهرنگ تاجدین:
... بله؛ آلمان‌ها به کشورشان می‌گویند دویچ‌لند، انگلیسی‌زبان‌ها جرمنی صدایش می‌کنند و فرانسوی‌ها و ما می‌گوییم آلمان. این مسأله درباره مصر و یونان و ژاپن و چندین و چند کشور دیگر هم صادق است.
ولی نکته این‌جاست که مصر دقیقاً همان کشوری است که مثلاً در انگلیسی Egypt خوانده می‌شود. اما درباره انگلستان و بریتانیا این مسأله صادق نیست. اگر برای بیشتر فارسی‌زبانان بدیهی بود که اسکاتلند و ولز و ایرلند شمالی هم بخش‌هایی از این «انگلستان» هستند و این‌که تیم ملی فوتبال داشتن به معنی دولت مستقل داشتن نیست، طبیعتاً جایی برای طرح این موضوع نبود.
به نظرم این‌که در آلمان یا کشور دیگری هم استفاده از این اسامی معمول است، استدلال محکمی نیست.
مسأله دیگر این‌که دست کم تا جایی که من دیده‌ام و برخورد داشته‌ام، اسکاتلندی‌ها و ولزی‌ها و اهالی ایرلند شمالی خودشان را به هیچ عنوان «انگلیسی» نمی‌دانند.
فکر می‌کنم که تفاوت گذاشتن بین England و UK برای پرهیز از سوء تفاهم لازم است.

برای بهرنگ نوشتم:
این سؤتفاهم البته موجود می‌بود در صورتی که در کلاس درس تاریخ یا جغرافیا می‌بودیم. اما این‌جا بحث سر انطباق «نام» و «نامیده‌شده» نیست. بلکه سر مفاهیمی‌ست که به طور تاریخی پدیدار/ و مرسوم شده‌‌اند. اطلاعات مارکس که می‌گوید «انگستان» در حالی که «بریتانیا» را منظور می‌کند٬ حتما به اندازه اطلاعات شما در این مورد بوده است. همین‌طور آلمانی‌هایی که انگستان را مترادف بریتانیا به کار می‌برند اطلاعت مبسوطی در مورد انگستان٬ و مجموعه‌ای که بریتانیا را تشکیل می‌دهند دارند. اما "حقیقت" مفاهیمی که به طور تاریخی رشد کرده و مورد پذیرش قرارگرفته‌اند ربطی به این موضوع ندارد. یک مثال مناسب «سرخپوست»ها هستند که می‌دانیم نه پوست آن‌ها سرخ است و نه هندی (Indian) هستند٬ و شکل‌گیری این مفاهیم نتیجه خطای فاحش کریستف کلمب بوده است.

صادق صبا هم می‌گوید «انگستان»

لینک: مثلاً هی نگويند «دولت انگليس» و مثلاً بگويند «دولت بريتانيا».